Jednym z najważniejszych mediatorów ośrodkowego układu nerwowego jest substancja zwana dopaminą. Dopamina znana jest od dawna, gdzieś od połowy XX wieku. Jest to związek związany przede wszystkim z mózgiem, w przeciwieństwie do acetylocholiny i nor-epinefryny, które są bardziej aktywne w obwodowym układzie nerwowym.
Dopamina powstaje w naszych neuronach w wyniku prostego łańcucha reakcji chemicznych, który wywodzi się z aminokwasu - tyrozyny. Następnie tyrozyna zamienia się w cząsteczkę zwaną L-DOPA, a już L-DOPA staje się dopaminą. Co więcej, L-DOPA w tym łańcuchu jest prekursorem dopaminy, co dodatkowo determinuje zastosowanie cząsteczki L-DOPA jako leku medycznego. Dopamina ma kluczowe znaczenie dla ośrodkowego układu nerwowego, a neurony dopaminowe znajdują się w trzech strefach: podwzgórzu i dwóch obszarach śródmózgowia: istocie czarnej i brzusznym obszarze nakrywkowym. W podwzgórzu neurony dopaminowe mają raczej krótkie aksony, które zajmują się głównie problemami wewnątrz podwzgórza i wpływają na uwalnianie niektórych hormonów lub ośrodków niektórych potrzeb i są zaangażowane w regulację autonomicznego układu nerwowego - są to dość lokalne funkcje, ale ważne. Na przykład w podwzgórzu dopamina może zmniejszać motywację do jedzenia, zwiększać agresywność lub zwiększać libido, więc są to lokalne, ale ważne funkcje.
Najbardziej znane są te neurony dopaminowe, które znajdują się właśnie w istocie czarnej i brzusznym obszarze nakrywki. Istota czarna została tak nazwana, ponieważ ten obszar mózgu ma ciemny kolor: neurony zawierają pewną ilość melaniny, ciemnego pigmentu. Aksony tych komórek biegną do półkul mózgowych i kończą się głównie w zwojach podstawy mózgu. Ten blok układu dopaminergicznego jest związany z regulacją aktywności ruchowej - to, ile dopaminy wydziela istota czarna, w dużej mierze zależy od tego, jak bardzo dana osoba jest aktywna fizycznie, zmotoryzowana, lubi się ruszać, porusza się chętnie. Osoby z aktywną istotą czarną chętnie uprawiają sport, tańczą i ogólnie poruszają się w przestrzeni. Ludzie, których istota czarna nie jest zbyt aktywna (a to zależy głównie od genów) są motorycznie leniwi i nie czerpią tyle przyjemności z ćwiczeń, ale czerpią przyjemność z czegoś innego: z jedzenia lub nowości. Ludzie wokół postrzegają ich jako leniwych, co jest błędne, ponieważ jest to po prostu cecha układu dopaminergicznego.
Aksony istoty czarnej w półkulach mózgowych przechodzą do zwojów podstawy. Jest to bardzo trudny obszar zlokalizowany w głębi półkul mózgowych. Kiedy mówimy o półkulach mózgowych, przede wszystkim pamiętamy o korze mózgowej, strefie, która znajduje się na powierzchni półkul i zawiera ogromną liczbę komórek nerwowych o różnych funkcjach. Ale w głębi półkul mózgowych znajdują się duże skupiska neuronów, które kiedyś nazywano zwojami podstawnymi. Znajduje się tam masa struktur anatomicznych.
- Striatum.
- Globus pallidus.
- Claustrum.
- Putamen.
Około 80% neuronów zwojów podstawy mózgu w tej grupie struktur jest zaangażowanych w ruch. To właśnie na aktywność tych neuronów wpływa istota czarna. Pozostałe 20% zwojów podstawy jest częścią innego systemu związanego z potrzebami, motywacjami i emocjami.
Obszar, który zajmuje się ruchem i jest związany z istotą czarną, jest często podatny na bardzo charakterystyczną chorobę zwaną parkinsonizmem (choroba Parkinsona). Problem polega na tym, że neurony istoty czarnej okazały się bardzo "delikatne", tzn. spośród wielu neuronów naszego mózgu, komórki istoty czarnej są najbardziej podatne na degenerację neuronalną. Niektóre neurony w tym obszarze gromadzą patologicznie nieprawidłowe białka w swojej cytoplazmie (nazywane są parkinami) i z wiekiem zaczynają zawodzić. W miarę jak istota czarna czuje się coraz gorzej, przepływ dopaminy do zwojów podstawy jest coraz mniejszy, a przez dłuższy czas zwoje podstawy skutecznie z tym walczą, głównie poprzez zwiększanie liczby receptorów dopaminy.
Kiedy nie ma już wystarczających zasobów, zaczynają pojawiać się objawy parkinsonowskie: drżenie rąk (drżenie), pojawia się napięcie mięśni (sztywność), trudno jest osobie rozpocząć ruchy (akinezja). Jest to dość poważne zaburzenie ruchowe, które staramy się leczyć. Głównym lekiem, który pomaga jest L-DOPA, prekursor dopaminy. Substancja ta może być podawana w postaci tabletek osobie z parkinsonizmem przez długi czas i zatrzymać tę symptomatologię, ale niestety wprowadzenie tej substancji nie zatrzymuje neurodegeneracji, więc dawka musi być stale zwiększana przez dziesięć, piętnaście, a czasem nawet dwadzieścia lat.
Drugim obszarem jest obszar nakrywkowy. Aksony tej strefy biegną do kory mózgowej i tej części zwojów podstawy, która zajmuje się potrzebami, motywacjami i emocjami. Dopamina, wytwarzana przez neurony obszaru nakrywkowego, w korze mózgowej, w dużej mierze determinuje szybkość przetwarzania informacji i szybkość naszego myślenia. Jeśli w tym układzie jest dużo dopaminy, a obszar nakrywkowy jest wystarczająco aktywny, wówczas widzimy, że procesy informacyjne przebiegają szybko, a dana osoba ma szybki mózg. Takie osoby mogą z powodzeniem zajmować się matematyką, programowaniem i ogólnie zawodami związanymi z abstrakcyjnym myśleniem. Ponadto ten sam blok daje nam pozytywne emocje związane z nowością. Jest to niezbędny składnik naszego życia psychicznego, ponieważ nasz mózg jest bardzo ciekawy, a uzyskiwanie nowych informacji jest biologicznie bardzo ważne: musimy wiedzieć, co zmienia się w otaczającym nas świecie, szybko wykrywać i analizować te zmiany. Dla osoby zajmującej się nauką lub sztuką jest to najważniejszy element życia psychicznego, ponieważ komponowanie lub odkrywanie czegoś jest po prostu wspaniałe. Okazuje się, że dopamina jest związana z pozytywnymi emocjami, które korelują z nowością, kreatywnością, humorem. Jeśli się śmiejesz, to też uwalnia się dopamina.
Niestety, ten system też może nie działać zbyt dobrze. Jeśli działa słabo z jakiegoś powodu (głównie genetycznego), wówczas osobie brakuje pozytywnych emocji związanych z nowością, a to może być jednym z elementów depresji. Jeśli system ten działa zbyt intensywnie, myślenie może stać się nadmiernie szybkie, nerwowe. Osoba nie może się skoncentrować i myśleć w ten sam sposób przez długi czas. Systemy czujników zaczynają generować sygnały w czasie, gdy nie ma rzeczywistych bodźców. Wszystko to powoduje objawy, które nazywane są schizofrenią. Niestety, schizofrenia jest bardzo powszechną chorobą: cierpi na nią od 0,5 do 1% populacji. W tym przypadku potrzebne są leki osłabiające aktywność układu dopaminowego z grupy neuroleptyków, które są blokerami receptorów dopaminowych.
Dopamina ma dość dużo receptorów, ale pozwala wyróżnić pięć głównych typów. Jeśli spojrzymy na różne części mózgu, znajdziemy przede wszystkim receptory D-2, które hamują różne procesy nerwowe. I całkiem sporo receptorów D-1 - receptorów dopaminy pierwszego typu, które aktywują różne procesy nerwowe. W niektórych sieciach neuronowych receptory D-1 i D-2 są wstawiane jako konkurencyjne bloki, receptory D-2 ograniczają aktywność D-1. Jest to bardzo dobrze obserwowane w zwojach podstawy mózgu. Jeśli zaczniemy stosować antagonistów receptorów dopaminy, stopień nasilenia ich działania zależy od tego, na które receptory padniemy.
Historia neuroleptyków zaczyna się od substancji zwanej chlorpromazyną. Jest to surowy neuroleptyk, który działa nie tylko na wszystkie typy receptorów dopaminy, ale także na receptory noradrenaliny. Jednak chlorpromazyna w historii psychiatrii stała się najważniejszym lekiem, za pomocą którego po raz pierwszy udało się zatrzymać zarówno ciężką schizofrenię, jak i ciężkie zaburzenia maniakalne na poziomie farmakologicznym. W latach 60. zaczęto tworzyć bardziej selektywne leki, głównie blokujące aktywność receptorów D-2. Nowoczesne neuroleptyki są właśnie blokerami receptorów D-2 o różnym stopniu skuteczności, ponieważ bardziej miękkie leki są bardziej poszukiwane. Na szczęście łagodna schizofrenia występuje częściej niż ciężka. Nawet z punktu widzenia rynku farmakologicznego znacznie ważniejsza jest produkcja lekkich neuroleptyków, ponieważ mają one znacznie szerszą dystrybucję.
Głównym celem działania leków neuroleptycznych jest kora mózgowa i ta część zwojów podstawy, która jest związana z emocjami, potrzebami, motywacją. W zwojach podstawy mózgu znajdują się dwie struktury: jedna nazywana jest ciałem migdałowatym, a druga jądrem półleżącym. Te dwie struktury są najważniejszymi celami dla neuroleptyków, a jądro półleżące jest bardzo aktywnie badane jako kluczowe centrum związane z generowaniem pozytywnych emocji. Większość przepływów informacji związanych z faktem, że nasze ciało pomyślnie wykonało jakąś czynność: zjadło lub uniknęło niebezpieczeństwa, nauczyło się czegoś nowego lub pomyślnie rozmnożyło - przechodzi przez jądro półleżące. A dalsze sygnały z tej struktury, wznoszące się do kory mózgowej, determinują procesy uczenia się i tworzenia pamięci. Dlatego strefa ta jest bardzo aktywnie badana, a dopamina w tym łańcuchu jest najważniejszym mediatorem.
Możliwe jest aktywowanie zarówno procesów myślenia, jak i ośrodków pozytywnych emocji, w tym jądra półleżącego, jeśli stosuje się agonistów receptora dopaminy. Takie leki są znane. Należą one do grupy stymulantów psychomotorycznych. Klasycznym stymulantem psychomotorycznym jest amfetamina - substancja odkryta na początku XX wieku, która przeszła złożoną historię. Próbowano jej używać jako leku powodującego utratę wagi, a także jako stymulanta psychoruchowego, dopingu sportowego, a czasem stosowanego w klinice w przypadku ciężkiej depresji. Ta sama kategoria obejmuje bardzo silne środki odurzające, takie jak kokaina, metamfetamina, mefedron, MDPV i inne, które znacznie zwiększają aktywność układu dopaminowego i bardzo szybko powodują powstawanie uzależnienia i uzależnienia, poważnie zmieniając stan sieci neuronowych, a zwłaszcza ośrodków pozytywnych emocji. Takich jak jądro półleżące, co ostatecznie wpływa na wzorce psycho-poznawcze.
Poziom dopaminy jest bezpośrednio związany z tymi funkcjami.
- Logika .
- Abstrakcja.
- Symbol/język.
- Matematyka.
- Inspiracja do przyszłości .
- Wewnętrzne umiejscowienie kontroli.
- Myślenie techniczne i inżynieryjne.
POZIOM DOPAMINY.
Wyobraźmy sobie dwie osoby o tej samej wadze i wzroście. Obie osoby mają w mózgu 40 000 receptorów dopaminy (przykład), ale ich wrażliwość jest różna. U jednej osoby wrażliwość receptorów jest zmniejszona 10-krotnie, a u drugiej jest normalna. Obie osoby widzą ten sam przyjemny widok, na przykład uroczego kota. To działanie powoduje produkcję 10 000 cząsteczek dopaminy (przykład), tj. poziom dopaminy u obu osób jest taki sam. Ale jaka jest percepcja tego wydarzenia? W tym przypadku pierwsza osoba ma satysfakcję o 25%, a druga - o 2,5%.
Pierwsza osoba skupi się na tym, jak słodki jest kot. A druga pomyśli: kot jest uroczy, ale ma toksoplazmozę i generalnie umiera z głodu na ulicy. I z każdym takim wydarzeniem pierwsza osoba będzie uważać, że jej dzień był udany, a druga? Druga będzie oczywiście niezadowolona z dnia. Obniżony poziom dopaminy zmniejsza naszą zdolność do zauważenia "nagrody" - czegoś pozytywnego i zwiększa wrażliwość na niepokój, na "zagrożenie".
Wyobraźmy sobie dwie osoby o tej samej wadze i wzroście. Obie osoby mają w mózgu 40 000 receptorów dopaminy (przykład), ale ich wrażliwość jest różna. U jednej osoby wrażliwość receptorów jest zmniejszona 10-krotnie, a u drugiej jest normalna. Obie osoby widzą ten sam przyjemny widok, na przykład uroczego kota. To działanie powoduje produkcję 10 000 cząsteczek dopaminy (przykład), tj. poziom dopaminy u obu osób jest taki sam. Ale jaka jest percepcja tego wydarzenia? W tym przypadku pierwsza osoba ma satysfakcję o 25%, a druga - o 2,5%.
Pierwsza osoba skupi się na tym, jak słodki jest kot. A druga pomyśli: kot jest uroczy, ale ma toksoplazmozę i generalnie umiera z głodu na ulicy. I z każdym takim wydarzeniem pierwsza osoba będzie uważać, że jej dzień był udany, a druga? Druga będzie oczywiście niezadowolona z dnia. Obniżony poziom dopaminy zmniejsza naszą zdolność do zauważenia "nagrody" - czegoś pozytywnego i zwiększa wrażliwość na niepokój, na "zagrożenie".
Drugi ważny punkt wiąże się nie z przyjemnymi chwilami, ale z problemami. Jeśli pierwsza osoba nawali i spadnie jej produkcja dopaminy (na przykład o 20 000 cząsteczek), to poczuje się gorzej o 50%. A to sprawi, że będzie unikać nieprzyjemnych sytuacji w przyszłości, tj. uczyć się na błędach. Ale u drugiej osoby stan zdrowia zmniejszy się tylko o 5%. Oznacza to, że taka redukcja wyraźnie nie wystarczy, aby wyciągnąć wnioski.
Być może brak receptorów dopaminy zmniejsza zdolność ludzi do uczenia się na własnych błędach i wyciągania właściwych wniosków z negatywnych doświadczeń, a nie do powtarzania działań, które doprowadziły do złych konsekwencji. Ogólnie rzecz biorąc, uzyskane wyniki sugerują, że normalne funkcjonowanie układów dopaminowych mózgu jest niezbędne, aby dana osoba mogła skutecznie uczyć się na własnych błędach. Zakłócenie neuronów dopaminowych (na przykład z powodu braku receptorów dopaminy, jak u nosicieli allelu A1) może prowadzić do ignorowania negatywnych doświadczeń. Istnieje kilka mutacji w genach receptorów dopaminy. W przypadku uzależnień można przejść analizę, aby wybrać odpowiednią taktykę terapii dla takich pacjentów.
Być może brak receptorów dopaminy zmniejsza zdolność ludzi do uczenia się na własnych błędach i wyciągania właściwych wniosków z negatywnych doświadczeń, a nie do powtarzania działań, które doprowadziły do złych konsekwencji. Ogólnie rzecz biorąc, uzyskane wyniki sugerują, że normalne funkcjonowanie układów dopaminowych mózgu jest niezbędne, aby dana osoba mogła skutecznie uczyć się na własnych błędach. Zakłócenie neuronów dopaminowych (na przykład z powodu braku receptorów dopaminy, jak u nosicieli allelu A1) może prowadzić do ignorowania negatywnych doświadczeń. Istnieje kilka mutacji w genach receptorów dopaminy. W przypadku uzależnień można przejść analizę, aby wybrać odpowiednią taktykę terapii dla takich pacjentów.
Last edited by a moderator:
)
